صدور اجرائيه چك

 چک، كه سندی معتبر در نظام پرداخت و تضمینی برای معاملات مي‌باشد؛ گاه به دلیل ناکافی بودن موجودی حساب یا سایر مشکلات، برگشت می‌خورد. در چنین شرایطی، دارنده چک برای احقاق حقوق خود می‌تواند از طریق مراجع قانونی اقدام کند. یکی از این راه‌حل‌ها، صدور اجرائيه چك برای وصول وجه چک مي‌باشد.

در این مقاله به بررسی شرایط و مراحل صدور اجرائیه برای وصول وجه چک، همچنین نکات قانونی مرتبط با آن می‌پردازیم. با مطالعه این مقاله، دارندگان چک‌های برگشتی می‌توانند با آگاهی کامل از حقوق خود، نسبت به وصول وجه چک از طريقه اجراي مستقيم از دادگاه و يا اداره ثبت اقدام نمایند.

(1) تقاضاي صدور اجرائيه چك از دادگاه:

براي چك هايي (اعم از چك‌هاي عادي و نخودي) كه پس از تاريخ 21/9/1397 صادر شده‌اند مي‌توان بدون نياز به طرح دعوي و بدون نياز به پرداخت هزينه‌ي دادرسي دعاوي مالي و بدون نياز به صدور راي از دادگستري، تقاضاي صدور اجرائيه كرد.

در اين روش، كه در ماده 23 قانون صدور چك بدان اشاره شده است و درواقع مزيت جديد اين سند تجاري نيز محسوب مي‌شود، دادگاه براي وصول وجه چك، اجرائيه صادر مي‌ كند و با تشكيل پرونده اجرايي و توقيف اموال صادركننده و جلب او و ساير روش‌هاي مندرج در قوانين اجراي احكام مدني و نحوه‌ي اجراي محكوميت‌هاي مالي، وجه چك را وصول مي‌كند.

در اين شيوه، دارنده چک با رجوع به دادگاه صالح درخواست وصول وجه چك را می‌کند و دادگاه درصورت وجود تمام شرايط برای وصول وجه چک و حق الوکاله وکیل بدون نیاز به رسیدگی قضائی و بدون نیاز به صدور حکم، اجرائیه صادر مي‌نمايد.

پس از صدور اجرائيه،  صادر کننده چک باید ظرف ده روز از ابلاغ اجرائیه مبلغ چک و حق الوکاله وکیل را بپردازد و یا موافقت دارنده را جلب کند؛ یا مالی معرفی کند که اجرای حکم را ممكن نمايد.در غیر این صورت، قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی نسبت به او قابل اجراست؛ یعنی دارنده میتواند تقاضای توقیف اموال او، جلب و ممنوع الخروجی وي را داشته باشد.

1-1- مرجع صالح براي اقامه دعوي

دادگاه صالح برای صدور اجرائیه همان دادگاه صالح برای اصل دعوی است؛ یعنی بنابر رأی وحدت رویه شماره‌ ۶۸۸ دادگاه محل اقامت صادر کننده چک یا دادگاه محل وقوع شعبه محال علیه یا دادگاه محل صدور چک كه پيش‌تر نيز در طرح دعواي حقوقي بدان اشاره شد.

1-2 هزينه دادرسي درخواست اجرائيه مستقيم از دادگاه

تقاضای صدور اجرائیه برای وصول وجه چک دعوی نيست؛  اما در رویه از حیث هزینه مستلزم پرداخت هزینه دعاوی غیرمالی است.

3-1 طريقه تقديم دعوي به مرجع قضايي:

نظر به ماده 23 قانون صدور چك، ماهيت اجراي مستقيم چك از طريق دادگاه، «درخواست» مي‌باشد؛ بنابراين طبق قاعده نياز به رعايت تشريفات دادخواست‌نويسي نيست؛ اما از آن‌جايي كه چنين درخواستي نزد قاضي محاكم بررسي مي‌شود؛ در برگه‌هاي دادخواست تنظيم مي‌شود.

4-1 خواهان و خوانده درخواست اجرائيه مستقيم از دادگاه:

– اجرائیه فقط عليه صاحب حساب صادر میشود و در اين روش نمي‌توان عليه ضامن و ظهرنویس اقدام نمود. البته بايد بدين نكته توجه نمود كه: در مواردی که چک به نمایندگی صادر شده است اجرائیه علیه صاحب حساب یا صادر کننده یا به نحو تضامن عليه هر دو قابل صدور است؛ بنابراين خواهان اجرائيه مستقيم، دارنده چك و خوانده آن حسب مورد صاحب حساب يا صادركنده مي‌باشد.

5-1 نحوه تنظيم خواسته:

خواسته در اين درخواست، «صدور اجرائيه موضوع ماده 23 قانون صدور چك براي مطالبه وجه يك فقره چك به ميزان … ريال عهده بانك …. و  حق‌الوكاله وكيل» مي‌باشد.

1-6 اسناد و مدارك لازم در درخواست اجرائيه مستقيم:

-اصل و كپي  مصدق چک

– گواهی عدم پرداخت

– نكات مربوط به وصول وجه از طريق اجرائيه مستقيم:

– اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله (طبق تعرفه رئيس قوه قضاييه) وکیل صادر میشود. برای دریافت خسارت تأخیر تأدیه نمیتوان از این روش استفاده کرد و باید اقدام به طرح دعوی کرد.

– صدور اجرائیه برای وصول وجه چک منوط به آن است که در متن چک، چک به صورت مشروط نباشد؛در متن چک، چک بابت تضمین نباشد و النهايه، دلیل برگشت خوردن چک دستور عدم پرداخت نباشد؛ بنابراين اگر صادر کننده چک را بابت تضمین یا امانت بداند یا امضای خود را در چک جعلی بداند یا ادعای پرداخت وجه چک و عدم مدیونیت داشته باشد میتواند برای ابطال اجرائیه، اقامه دعوی نماید یا آنکه برای اثبات امور کیفری طرح شکایت کند.

نمونه تقاضاي دستور اجراي مستقيم وجه چك:

(2) تقاضاي صدور اجرائيه چك از اداره ثبت اسناد

نظر به ماده 2 قانون صدور چك، چك در حكم سند لازم‌الاجراست و مي‌توان براي وصول مبلغ آن، از طريق اجراي ثبت اقدام كرد. قواعد صدور اجرائیه توسط ثبت، تابع آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمي لازم‌الاجرا و طرز رسيدگي به شکایت از عملیات اجرائی مصوّب ۱۳۸۷ است.

در اين مورد، متقاضي، يعني دارنده چك، تقاضانامه مخصوص صدور اجرائیه و اصل و فتوکپی مصدق چک و گواهی عدم پرداخت آن را به دفترخانه اسناد رسمی مسئول پذیرش اجرائیه ارائه می‌كند. اين درخواست به واحد اجرا ارجاع شده و پس از كارشناسي، اجرائيه صادر و به امضاي رئيس خواهد رسيد.

2-1 مرجع صالح براي اجراي چك از طريق ثبت:

اداره ثبت صالح برای اجرا و وصول وجه چک یکی از ادارات ثبت زیر است:

– اداره ثبت محل وقوع بانک طرف حساب صادر کننده چک (بانک محال علیه)؛

– اداره ثبت محل اقامت متعهدله.

شايان ذكر است كه خصوص چک های یکپارچه (online) نیز اداره ثبت محل وقوع شعبه محال علیه صالح مي‌باشد؛ هم چنين درمورد تقاضاي اجراي چک‌هایی که بر عهده شعب بانک‌های ایرانی در خارج از کشور صادر شده اند، اجرای ثبت تهران صلاحيت اقدام دارد و درخواست اجرای آنها در دفترخانه های اسناد رسمی تهران که در شیوه نامه سازمان ثبت معین می گردد، به عمل می‌آید.

2-2 هزينه درخواست اجراي ثبت:

هزينه وصول وجه چك از طريق اجراي ثبت، نیم عشر اجرايي مي‌باشد. نيم عشر و یا حق اجرا درواقع پنج درصد مبلغ مورد اجراست كه بابت اجرائیه اسناد رسمی دريافت مي گردد.

2-3 طريقه تقديم درخواست اجراي ثبت:

درخواست اجرا و وصول وجه چك از طريق ثبت، در قالب فرم‌هاي مخصوص دفترخانه‌ها تقديم مي‌شود.

2-4 خواهان و خوانده اجراي ثبت:

در اين شيوه، خواهان خوانده به معناي واقعي كلمه كاركرد ندارد؛ اما بايد دانست كه متقاضي درخواست وصول وجه چك از طريق اجراي ثبت، دارنده بوده و اجرائیه فقط علیه صادر کننده، قابل صدور است و علیه ظهرنویسان و ضامن صادر كننده قابل صدور نیست. هم‌چنين اگر  چک به نمایندگی صادر شده باشد اجرائیه به نحو تضامن علیه نماینده و صاحب حساب صادر خواهد شد.

3-2 اسناد و مدارك لازم براي درخواست وصو وجه چك از طريق اجراي ثبت:

-اصل و كپي  مصدق چک

– گواهی عدم پرداخت

– نكات مربوط به صدور اجرائيه چك ثبتي:

– درصورتي كه عدم تاديه وجه چك از بانك، مغايرت امضا باشد، امكان تقاضاي صدور اجرائيه وجود ندارد. در غيراين حالت، دارنده چک میتواند از ثبت، تقاضای صدور اجرائیه نماید .

– برای صدور اجرائیه باید از طرف ،بانک مطابقت امضای مندرج در چک با نمونه امضای صادر کننده در بانک تأیید شده باشد.

– براي چك مشروط نمي‌توان از اين طريق اقدام نمود.

– از طریق اجراي اداره ثبت فقط اصل مبلغ چک به همراه حق الوکاله (طبق تعرفه) وکیل قابل وصول است و خسارت تأخیر تأدیه از این طریق قابل وصول نیست.

در پایان، لازم به ذکر است که صدور اجرائیه، روشی سریع و مؤثر برای وصول وجه چک‌های برگشتی است. با این حال، دارنده چک باید به نکات قانونی مربوط به آن توجه داشته باشد و در صورت نیاز از مشاوره حقوقی بهره‌مند شود. تيم حقوقي نام، با ياري‌جويي از وكلاي تخصصي در اين زمينه همراه شماست.

امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.

نام‌دار باشيد و نام‌دار بمونيد

با ارادت فراوان؛

گروه حقوقي نام، نماد آگاهي موثر.