ضمانت اجرای صدور گواهی عدم پرداخت چک
ضمانت اجرای صدور گواهی عدم پرداخت چک را بررسی میکنیم
لازم است پیش آشنای با ضمانت اجرای مقرر در قانون کمی در خصوص برخی مفاهیم صحبت گردد.
از سال 1396 و در نتیجه انتقادات به وضعیت صدور و وصول چک در اقتصاد کشور، سامانه ای به نام صیاد در بانک مرکزی ایجاد گردید که هدف آن کنترل و نظارت بر چک های صادره بود. صیاد مخفف صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک می‌باشد.
همچنین از سال 1400 و با اجرایی شدن قانون صدور چک جدید شاهد تحولاتی در خصوص صدور و وصول چک در سطح کشور بودیم. این قانون جدیدالتصویب باعث ایجاد تفاوتی های با چک های قدیمی شد منجمله آن وجود کد 16 رقمی روی آن، تغییر رنگ نسبت به چک‌های قدیمی (بنفش شدن برگه‌های چک)، ضرورت ثبت آن در سامانه صیاد، کاهش جعل پذیری، ایجاد سقف مبلغ و … می‌باشد.
مستند به ماده ۴ (اصلاحی ۱۳ˏ۰۸ˏ۱۳۹۷) – هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده (۳) پرداخت نگردد، بانک مکلف است بنا بر درخواست دارنده چک فوراً غیرقابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد، علت یا علل عدم پرداخت را صریحاً قید و آن را امضاء و مهر و به متقاضی تسلیم نماید. به گواهینامه فاقد کد رهگیری و فاقد مهر شخص حقوقی در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی شود.
در برگ مزبور باید مطابقت یا عدم مطابقت امضای صادر کننده با نمونه امضای موجود در بانک (در حدود عرف بانکداری) از طرف بانک گواهی شود. بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک، فوراً نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است، ارسال دارد. در برگ مزبور باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد.
از جمله نتایج مهم این تغیرات آن است که در صورت عدم اخذ شناسه به چک شما ترتیب اثر قانونی داده نمی شود و همچنین عدم ثبت آن در سامانه موجب محرومیت شما از حقوق مندرج در قانون (مانند ماده 23 قانون صدور چک) بوده و هماننده یک سند عادی به آن رسیدگی میشود. همچنین این قانون موجب شکل گیری دعوی جدیدی در نظام حقوقی کشور گردیده که تحت عنوان الزام به ثبت چک در سامانه صیاد مورد دعوی قرار می گیرد.
در قانون مزبور محرومیت های متعددی برای صادرکننده چک برگشتی تایین گردیده است که به شرح ذیل بیان می گردد:
مستندا به ماده 5 مکرر قانون صدور چک بعد از ثبت غیر قابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت برخط به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری حسب مورد مکلفند تا هنگام رفع سوء اثر از چک، اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند:
الف – عدم افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید.
ب – مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک یا موسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی
ج – عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه‌های ارزی یا ریالی
د – عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
لازم به ذکر است ممنوعیت های یاد شده تا زمان ادای دین و رفع سوء اثر از چک برگشتی به قوت خود باقی است.
همچنین برگشت چک برای بسیاری از تجار و در زمان اعتبارسنجی ایشان جهت فعالیت های اقتصادی نیز مشکل افرین بوده و باعث تنزل وضعیت اقتصادی و اعتباری آنان می گردد.
