توهین به مقدسات

توهین به مقدسات چیست؟

توهین در لغات به معنای  خوار کردن، خوار شمردن، ضعیف و سست شمردن و حقیر و سبک داشتن می باشد. (دهخدا)

اما در عالم نظام حقوق کیفری کشورمان برای درک هرچه بهتر توهین و بخصوص توهین به مقدسات نیاز به تشریح امر داریم.

از منظر فقه امامیه توهین به مقدساتْ حرام و از گناهان کبیره است. در تحقق جرم توهین به مقدسات فرقی میان مسلمان یا غیرمسلمان نیست. عنوان مقدسات شامل زمان‌ها، مکان‌ها، افراد، کتاب‌ها و … می‌شود؛ مانند ماه رمضان، کعبه، پیامبران، امامان(ع)، ضریح ائمه(ع) و قرآن. به عقیده فقها توهین و لعن به مقدسات مذاهب چهارگانه اهل سنت حرام است. همچنین با استناد به آیه ۱۰۸ سوره انعام، توهین به اموری که برای دیگر ادیان و مذاهب الهی و غیرالهی مقدس است را جایز نمی‌دانند.

در بررسی بحث اهانت به مقدسات با عنوان ساب النبی مواجه می شویم. ساب در لغت به معنای توهین می باشد، مستند به ماده 262 قانون مجازات اسلامی که اشعار می دارد: هر کس پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله وسلم و یا هریک از انبیاء عظام الهی را دشنام دهد یا قذف کند ساب النبی است و به اعدام محکوم می‌شود.

تبصره- قذف هر یک از ائمه معصومین علیهم السلام و یا حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یا دشنام به ایشان در حکم سب نبی است.

سب در واقع اهانتی شدید است اعم از اینکه نسبت شنیعی داده شود یا اینکه فرد از الفاظ رکیک استفاده کند بنابراین اهانت اعم از سب است. مجازات اعدام، منحصر در ساب النبی نیست، بلکه سب امامان معصوم و سب فاطمه زهرا (س) و حتی سب همه انبیای الهی، مشمول این حکم می‌باشد هرچند که بین فقها در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد.

مجازات توهین به مقدسات چیست؟

لازم به ذکر است هر آنچه مشمول ساب نبی نباشد مشمول مجازات تعزیری خواهد بود. مستند به ماده 513 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات که اشعار می دارد: هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س) اهانت نماید اگر مشمول حکم‌ ساب ‌النبی باشد اعدام می ‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.

در این ماده، قانونگذار، توهین به مقدسات اسلامی را مورد جرم انگاری قرار داده است. اهانت و توهین می تواند با فعل، نوشته یا حتی با اشاره صورت گیرد.

نکته قابل توجه دیگر آن است که با عنایت به نظریه شماره 7/1400/405 مورخ 1400/05/20 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره جرم توهین به مراجع بزرگ تقلید: باتوجه اصل تفسیر مضیق نصوص کیفری و قاعده درأ، مراجع تقلید هر چند قابل احترام و تکریم اند، اما توهین به آن ها به طور خاص جرم انگاری نشده است و مشمول عمومات توهین به افراد در قوانین کیفری است.

در خصوص محکمه صالح به رسیدگی نیز لازم به ذکر است رسیدگی به جرم توهین به مقدسات اصولا دادگاه کیفری دو صالح به رسیدگی می باشد مگر اینکه توهین صورت گرفته مصداق ساب النبی باشد که در این صورت با توجه به تعیین مجازات اعدام برای مرتکب دادگاه کیفری یک صالح به رسیدگی و صدور رای می باشد.

با عنایت به توسعه فضای مجازی در بین مردم شاهد چنین رفتار های در فضای مجای نیز می باشیم در این خصوص نیز خارج از لطف نمی باشد تا به نکات ذیل نیز اشاره گردد:

به استناد ماده 749 و 750 قانون مجازات اسلامی (بخش جرایم رایانه ای) علاوه بر مسئولیت شخصی مرتکبان توهین به مقدسات، ارائه دهندگان خدمات دسترسی نیز مکلف به پایش (فیلتر) محتوای مبنی بر توهین به مقدسات به عنوان مصادیق محتوای مجرمانه می باشند و در صورتی عمداً که از اعمال پایش(فیلتر) نسبت به چنین محتوایی خودداری کنند منحل گردیده و در صورت احراز خطا و سهو در این وظیفه قانونی در مرتبه نخست به جزای نقدی از بیست میلیون (60.۰۰۰.۰۰۰)ریال تا یکصد میلیون (250.۰۰۰.۰۰۰)ریال و در مرتبه دوم به جزای نقدی از یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یک میلیارد (1/000/000/000) ریال و در مرتبه سوم به یک تا سه سال تعطیلی موقت محکوم خواهند شد.